Κυριακή 7 Ιανουαρίου 2018

Η ΧΛΩΡΙΣ ΤΗΣ ΔΑΦΝΗΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ


                                                               ΥΠΟ

                       ΠΑΝΟΥ Δ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ όπως δημοσιεύτηκε  «ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΠΕΤΗΡΙΔΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ»  Το 1972. Επειδή τα ονόματα των χόρτων δεν έχουν ουσιώδη αλλαγή ίσως και καμία με αυτά της Γορτυνίας και του χωριού μου Μυγδαλιάς (Γλανιτσιάς) παραθέτω το κείμενο όπως έχει δημοσιευθεί  Βαγγέλης Χριστόπουλος.

Είναι ίσως ενδιαφέρον από λαογραφικής, γεωπονικής φαρμακευτικής πλευράς  να περιληφθούν εις την «ΕΠΕΤΗΡΙΔΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ» τα γνωστά ονόματα των ποικίλων βρωσίμων χορταρικών, ενός έστω  χωριού της Επαρχίας Καλαβρύτων , δια πολλούς λόγους.
Αλλά και μόνο δια το γεγονός  της επινοήσεως ονομάτων η διατηρήσεώς των  εκ παραδόσεως, εις κάθε χορταράκι των βουνών μας, αξίζει η δημοσίευσης. Διότι  το γεγονός της ονοματοθεσίας  καταδεικνύει την παρατηρητικότητα, την επιμέλεια και την ποικιλία των εκφράσεων του λαού, και μάλιστα του γυναικείου κόσμου.
Άλλο πράγμα είναι βεβαίως η επιστημονική των ταυτοποίησης – αναγνώρισης, η ταξινόμησης των……
Ας  είναι η δημοσίευσης αυτή μια αφορμή σχετικών μελετών από πλέον ζηλωτάς ή ειδικούς αναδιφητάς και μικρόν  τ ι μ η τ ι κ ό ν    α φ ι έ ρ ω μ  α  είς το ανώνυμο λαϊκό πνεύμα, το οποίο δίδει τα ονόματα και δεικνύει το βάθος του συνδέσμου του μετά του γύρω περιβάλλοντος, μετά της θαυμαστής θείας δημιουργίας.

           

                                              ΟΝΟΜΑΤΑ ΧΟΡΤΩΝ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ
Η μητέρα μου 88 χρονών, αγράμματη σχεδόν γυναίκα, που εγεννήθη και έζησε τα περισσότερα χρόνια της στο χωριό – στην Δάφνη Καλαβρύτων – και ησχολείτο με γεωργικάς εργασίας και με «τις δουλειές του σπιτιού» , ονομάζει ως εξής τα χόρτα που μάζευαν με τις γυναίκες της γενιάς  της στο βουνό και  στ΄ αμπέλια, στα χωράφια και στα χέρσα , και τ΄καναν  βραστά για σαλάτα, ή τα εξ αυτών μυρωδικά πίτα:

Καυκαλίδες, Μυρόνια, Σπανάκι, Πουρναροσπάνακο, Πουλιάντερο, Λαδούσα, Καούσα, Γουρουνάκι, Βοϊδόγλωσσα , Ξυγκάκι, Κουφολαχανίδα, Παπαρούνα , Παπαβρακάκι, Γελαδομουνίθρα, Νάπατο, Λαψάνα, Ξυνολάπατο, Ψαρολάπατο, Τσαμπούρλες, Σκατζίκια, Κόκκολη, Χελωνομάραθος, Πετροσέλινο, Σγαράτζι, Ραδίκι, Χτενάκι, Κοκκινοχτένικο, Γαλαξίδα, Τζωχός, Γαϊδουροκαφκαλίδα, χεροβότανο, Σέσκλο, Βρούβες, Ψιλόβρουβα, Αγριομάρουλο, Προβατομουτζούχρα, Μουτζούχρα, Καρδάματα, Νεροσέλινο, Αγριομακεδονίσι , Σπαράγγι, Μανιτάρια.
Τα αρίθμησα στην παραπάνω σειρά, και δείχνει ίσως και την συχνότητα απαντήσεώς των στα βουνά μας. Είναι εν συνόλω 44 διαφορετικά ή συγγενικά είδη που δείχνουν την  ποικιλία της βλαστήσεως, εν αντιθέσει προς τις πεδιάδες της Μεσευρώπης, όπου φύονται μονότονα , σε πολύ περιορισμένη ποικιλία χορτάρια κτηνοτροφικά μόνον και χωρίς άρωμα.

                                                ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΤΟΥ ΚΗΠΟΥ
Ως προς τα λαχανικά του κήπου απαρίθμησε τα παρακάτω λιγοστά τον αριθμό, γιατί οι κήποι στο χωριό μας, λόγω της λειψυδρίας είναι άγονοι, περιορισμένης εποχιακής αποδόσεως, λόγω του υψομέτρου και του ψυχρού κλίματος  και μικροί την έκταση, λόγω του βραχώδους και επικλινούς του εδάφους. Οι πλείστοι κήποι μας έχουν χώμα εκ συγκρατήσεως, σε κλιμακωτές ταρατσώσεις, με ισχυρές περιμανδρώσεις ξερολιθιάς…
Μαρούλι, Σπανάκι, Λοποντιά, Κρεμμύδι, Σκόρδο, Μπίζια, Κουκιά, Λάχανο, Πασιολάχανο, Πράσα, Λάχανο ήμερο, Αγκινάρες, Μάραθος, Μαϊντανός, Σέλινο, Κολοκυθοκορφάδες, Ντομάτες, Αγγούρια, Πατάτες, Φασόλια, Χαρόνια, Πλατειά φασόλια, Κολοκύθια, Ρεβύθια, Φακές, Τσουκνίδες, Σινάπια.    



                                       ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΑΓΡΙΟΧΟΡΤΑ
Φροξυλάνθια, Προβατόχορτο, Κολαγκόχορτο, Περδικοχόρταρο, Χαμομήλι, Χελωνόχορτο, Γκριβαβιτσόχορτο, Πλεμονόχορτο, Μωρόχορτο, Μολοχάνθη, Κατουρλόχορτο, Κρίνοι άγριοι και ήμεροι, Αφαλαρίδα, Δρακοντιά, Ρίγανη.
Είναι γνωστά σε όλη την επαρχία τα ανωτέρω φαρμακευτικά χορταρικά, χρησιμοποιούμενα επί αιώνες σε αρρώστιες αντίστοιχες με την ονομασία τους και σε άλλες που δεν μπορεί κανείς να προσδιορίσει ακριβώς. ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ   ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟς.-

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου