ΤΟ ΠΑΘΗΜΑ ΤΟΥ ΖΕΥΓΟΛΑΤΗ

              

                                                                                Του Βαγγέλη Κ. Χριστοπούλου

  Πάρε ένα σβόλο Μήτρο, και διώξ΄ εκείνα τα σκυλιά, που μου χαλούν το φύτρο.  Ο χερουλάτης έφαγε, τ΄ άχαρα δάχτυλά μου και στην αλετροπόδα μου, έλιωσαν τα ήπατά μου. Δυο μήνες έρεψα εδεδώ,  εσάπισα  στην νώπη, μ΄ αρρώστια με γεράματα, βάσανα, νήστεια, κόποι,     γι΄ αυτό το έρμο το ψωμί!!                      ΑΛ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ 

Η βιομηχανική εξέλιξη, κατάργησε ένα σωρό επαγγέλματα, όπως και αυτό του ζευγολάτη που δημιουργούντο  πολλές ιστορίες συγκινήσεις και περιπέτειες.

 Τι συγκινήσεις άραγε μπορεί να προσφέρει, ένα τρακτέρ, ένα χορτοκοπτικό, ένα σκαπτικό μηχάνημα; Ασφαλώς καμία!!

Μιας και είναι εποχή για το όργωμα των χωραφιών , θα φέρω στην μνήμη μας τα σύνεργα του οργώματος  που ήταν το ξύλινο αλέτρι. Αυτό το Ησιόδειο άροτρο που χρησιμοποιήθηκε δεκάδες εκατοντάδες χρόνια  και ξεκοίλιαζε την γη.  Το ζήσαμε και στις μέρες μας.

Μέχρι που αντικαταστάθηκε με σιδερένιο αλέτρι και συνέχεια  με τα τρακτέρ. Το αλέτρι αποτελείτο από  το χερούλι , την  αλετροπόδα, το σταβάρι την σπάθη το φτερό και  το σιδερένιο υνί.  Μαζί με τον ζυγό  τις κουλούρες που έβαζαν  μέσα τα κεφάλια των ζώων και τα σχοινιά, όλα αυτά  αποτελούσαν το παραδοσιακό ξυλάλετρο.  Βοηθητικά εργαλεία ήταν το τσαπί, ο κασμάς, το σκεπάρνι το δισάκι με τον σπόρο. Είχε και την βουκέντρα  ένα λεπτό ίσιο ξύλο, που  από την μια πλευρά είχε το λουρί και από την άλλη την ξεθάλη, που χτύπαγε  τα ζώα να μην τεμπελιάζουν και ξεκόλαγε τα χώματα  από το αλέτρι.  Την πρώτη θέση για το όργωμα στα χωράφια τις παλιότερες εποχές είχαν τα βόδια, αυτά τα ήρεμα και δυνατά ζώα με τα μεγάλα γυαλιστερά μάτια  και ύστερα χρησιμοποιήθηκαν τα μουλάρια και τα γαϊδούρια.

Και ο ζευγολάτης μας με τα ζώα του τον βλέπουμε σε χίλιες δυό παραστάσεις , φορτωμένα στα ζώα τα γεωργικά εργαλεία να τα μεταφέρει στα χωράφια,    να σταυροκοπιέται, να σπέρνει το χωράφι, να οργώνει με τα ζώα, να σκαλίζει, να κάθετε να τρώει και πολλές εικόνες που έχουν καταγράψει και ζωγραφίσει  συγγραφείς και καλλιτέχνες.

Η μικρή μας ιστορία δείχνει  την φτώχεια και  τα  πενιχρά βιοποριστικά μέσα που διέθετε  πριν πενήντα περίπου χρόνια ο ζευγολάτης μας και τον αγώνα που κατέβαλε για την επιβίωση του.

« Ήταν Οκτώβρης που πήραμε τα ζα μας, το μουλάρι και  το γαϊδούρι  μαζί και τα πρόβατα που είχαμε  και πήγαμε στο χωράφι, μαζί με την γυναίκα μου να οργώσουμε. Μοναξιά μεγάλη είχαμε. Ο καιρός έκανε δηλητήριο και το χωράφι ήταν παγωμένο
Στο τράϊστο  είχαμε ψωμί και τυρί και μια ρέγγα να φάμε.  
Ζέξαμε τα ζα και κάναμε κάμποσο χωράφι. Τα σταματήσαμε κι τους ρίξαμε να φάνε κι εκείνα και να ξεκουραστούνε. Στρώσαμε σε ένα απάγειο και βάλαμε απάνου το ψωμότυρο και την ρέγγα να φάμε.
Φεύγουν τα πρόβατα από κει γύρω που τα είχαμε και πηγαίνει η γυναίκα μου να τα φέρει κοντά μας  να μην πάνε σε ζημιές. Μαζί μας ήταν και ένα παλιόσκυλο που το είχε φέρει ο γιός μας . Περιμένοντας να γυρίσει η γυναίκα μου,  πατ κάνουνε  τα ζα και  φεύγουν προς τα πέρα,  σουρνοβαλίζοντας  το αλέτρι. Πα κι εγώ κοντά να τα κρατήσω, τους έδωσα και δυο τρείς  στα πισινά  και καθώς  έτρεχαν , το χερούλι πιάστηκε σε δυο πέτρες  και κράκ έκανε. Από μια χαρακιά που είχε, έσπασε.
Τι τα θες τι τα γυρεύεις! Το όργωμα πλέον ήταν αδύνατο. Φάγανε δυο τρεις καμουτσικιές ακόμη  και τρέχοντας , το υνί σκάλωσε σε δυο νιτσιές και σταμάτησαν. Γύρισαν τα ζα και με κοίταζαν με παράπονο. Τα μούτζωσα (παράτησα) και χωρίς  άλλο γύρισα στο τραπέζι μας.  Ο σκύλος το είχε βάλει στα πόδια , είχε αρπάξει  την ρέγγα και έφευγε.
Έριχνε ψηλό χιόνι. Με βάρεσε στο κεφάλι με την ρέγγα.
__Σαμάρωσε  τα ζα γυναίκα να τα φορτώσουμε και να φύγουμε, δεν θα κάτσουμε εδώ να πλεμονιάσουμε
__ Τι κόπο κάναμε να φορτώσουμε το αλέτρι που δεν κάλιαγε με τα άλλα πράγματα, και τον δρόμο που κάναμε να ερθούμε και δουλειά δεν κάναμε.  Α! ξέχασα και κείνον τον σπόρο που μας χύθηκε το πρωί και τον μαζέψαμε με το χώμα και τον βάλαμε στο σακί. Όλα τούτα δεν μας βγήκαν σε καλό.
__Πάμε να κάτσουμε στο τζάκι μας και να τεντωθούμε στο σπίτι μας. Δεν βλέπεις τι γρουσούζικη ημέρα που είναι.  Αφού είπαμε και τούτα με την γυναίκα μου μαζεύουμε ζα και πρόβατα, τα παίρνουμε μπροσταριά  και τα φέραμε στο χωριό στο καλύβι. Ο σκύλος καταλάβαινε πως έκανε ζημιά κι ερχόταν αποκοντά.
Αυτά με το όργωμα στο χωράφι! »

Τώρα πάνε τα οργώματα, πάνε τα ζώα και δεν θα ακουστεί η φωνή του ζευγολάτη να καλεί τα ζώα  έλα πάμε!  έλα  Πα! Πα! να γυρίσουν πίσω  ή να τα επαινεί και άλλοτε να τα απειλεί.

Σήμερα κάποια αλέτρια ακόμη στυλωμένα σε κάποιον τοίχο  της αποθήκης καρτερούν βουβά το ζευγολάτη μήπως έρθει  και τα φουχτώσει.

4/11/2019