Πέμπτη 4 Ιουνίου 2015

ΟΙ ΑΚΛΑΔΟΥΡΕΣ ΜΙΑΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ



Συνέχεια από προηγούμενο
ΤΟΥ  ΚΩΣΤΑ  Π.  ΜΑΡΙΝΗ
Στο 71 τεύχος της «Νέας Εστίας»  ο κ. Ν. Α  δημοσίεψε για το βιβλίο μου «Α ν τ ί λ α λ ο ι από  το χ ω ρ ι ό   μ α ς» μια κριτική, που αν την πάρουμε για σταφιδόκλημα και θελήσουμε να το κλαδέψουμε, όσο κι αν ψάξουμε σε δάφτο, δε θα βρούμε ν’ αφήκουμε πείρο για «νοικοκύρη», όλο ξεράδια και στερφάδια θα ναι, σαν τα κλήματα που έκαψε ο πάγος εφέτο. Εξόν από τούτο όμως, η κριτική του αυτή είναι και ολότελα αντίθετη από τις κρίσεις, που η ίδια η « Νέα Εστία» έγραψε ως τώρα γι΄ αυτή μου την μελέτη, που δημοσίεψε σε δέκα συνέχειες.....
Γι απόδειξη αντιγράφω το τι έλεγε σύντας άρχισε η δημοσίευση του τρίτου μέρους ( « Ν. Εστία» τ. 2-26, 15.1.28, σελ. 81 υποσημ.): « Τα δύο πρώτα μέρη της πρωτοτύπου αυτής λαογραφικής μελέτης, η οποία τόσον εξετιμήθη και ως επιστημονικόν έργον και ως λογοτεχνικό εδημοσιεύθηκαν  είς τον Β΄τόμον της  «Ν.Εστίας του 1927. – Σ.τ.Δ.  κι όσα έγραψε άμα βγήκε σε βιβλίο… Περιττό να εξάρομε την επιστημονική αξία αυτού του βιβλίου. Θα το συστήσωμε μόνον εκθύμως και εις τους καταγινωμένους εις την Λαογραφία, και γενικώς εις τους ενδιαφερομένους δια την Νεοελληνική ζωή και γλώσσα.
Μα δεν έρχεται σ’ αντίθεση μόνο με τούτες τις κρίσεις, παρά τσαλαπατάει και την αλήθεια και πηγαίνει κόντρα με την πραγματική κατάσταση η κριτική του κ. Νυ Άλφα.  Κάνει λόγο για μια σειρά μελετών λαογραφικού περιεχομένου δίχως πλοκή – κ’ είναι μία η μελέτη και με πλοκή καλοτορναρισμένη για τέτοιο είδος.
Λέει πως τα πρόσωπα είναι συμβολικά, κι όμως όποιος ρίξει μια ματιά μονάχα στο βιβλίο καταλαβαίνει πως είναι ατόφυα παρμένα από τη ζωή του Ελληνικού χωριού, τόσο που μπορεί να ξεγελαστεί κανείς και να νομίσει πως τα συνάντησε στα ορεινά χωριά της Ελλάδας, απ’ όπου τυχόν πέρασε, και ναν τους κολλήσει και τίποτα πραγματικά προνόμια!..
Με κατηγοράει πως παραξήγησα το χαρακτήρα της (λαογραφικής) εργασίας μου, με το ναν τη δημοσιέψω σε περιοδικό, που δεν απευθύνεται σε ειδικούς κλπ. (ούτε λίγο ούτε πολύ δηλαδή: και το περιοδικό δεν ξέρει να διαλέξει την ύλη του και γω δεν καταλαβαίνω τι μου γίνεται). Ίσια ίσια όμως που, με κατάλληλον τρόπο, φυσικά, ανέκοπα κ’ εφχάριστα, φέρνω πιο κοντά στον ίδιο το Λαό τον πλούτο και το θησαυρό των λαικών ηθών και εθίμων. Ίσως να μην είναι και τόσο… επιστημονικός τούτος ο τρόπος (μου τοχουνε κιόλας ειπωμένο δια μέσου τρίτων!).
Μα εγώ δεν γράφω για τους λίγους «διαλεχτούς» σοφούς, που τα ξαίρουνε όλα, μα για τους πολλούς, που θέλουνε, περνώντας την ώρα τους, να πληροφορεθούνε κιόλας ειλικρινά κάτι που δεν έτυχε να ξαίρουνε για την ζωή των γεωργών (μάλιστα τώρα που είναι τόσο της μόδας η γεωργική πολιτική!) και των τσιοπαναραίων της πατρίδας μας.
Σύμφωνα με αυτή την γνώμη του κ. Νυ Άλφα θα πρέπει η «Νέα Εστία» η όποιο λογοτεχνικό περιοδικό, επειδή δεν έχουν τέτοια ειδικότητα, να μη δημοσιεύουνε γλωσσολογικά του Φιλήντα, λαογραφικά όλων των συλλεχτών, μουσικά του Καλομοίρη, της Σπανούδη η του Ψαρούδα, κοινωνιολογικά, αισθητικά του Βάρναλη κ.τ.λ. 
Για τα τέτοια να ’χουμε ειδικά περιοδικά: Γλωσσολογικά, Λαογραφικά (άλλο από τη «Λαογραφία» που την ξέρει ένας ορισμένος και περιορισμένος κύκλος) αισθητικά, τάδε και δείνα περιοδικά για τη δείνα και τάδε απόχρωση μ’ εκατό διακόσιους  (και πολλοί  ‘ναι!) αναγνώστες το καθένα  - και μάλιστα όπως γίνεται στον τόπο μας, όχι μόνον ειδικά μα και τοπικά: Θρακικά, Ηπειρώτικα, Μωραίτικα, Κρητικά και βάλε!
Λίγο πιο κάτου λέει ο κριτικός μας πως το βιβλίο μου, για ορισμένους ψυχολογικούς λόγους ( ποιους τάχα;), δε θα διαβαστεί από το κοινό που διαβάζει βιβλία. Κρίμας! Και γω θαρρούσα πως η μελέτη μου μπορούσε να περάσει και για διήγημα και να πάρει το λογοτεχνικό έπαθλο της Ακαδημίας!
Ας είναι όμως, αυτό ίσως να ναι σωστό, μα γι άλλους λόγους: άγνωστος συγγραφέας, γενική κρίση βιβλίου, έλλειψης κατάλληλης  ρεκλάμας, δεν το κρινε δημόσια καμιά σοβαρή εφημερίδα ή μεγάλο όνομα (Μελάς, Νιρβάνας, Ξενόπουλος, Παλαμάς) κ’ έτσι να παρακινηθεί το αναγνωστικό κοινό να θυσιάσει το ‘κοσπεντάρικο!
Μα είναι σίγουρα σωστό όμως, πως όποιος το διαβάσει δε θα ειπεί πως έχασε άδικα  των αδίκωνε, όχι τα λεφτά του, ( τι ψυχή έχει ένα εικοσιπεντάρικο τέτοιον καιρό!) μα την πολύτιμη ώρα του.  Αφτό ταποδείχνει και το παρακάτου:
Ο  π α π ά ς  ενός μεγάλου χωριού (συνταξιούχος δάσκαλος κιόλας) διαβάζοντας τους  «Αντίλαλους» μου, ξεχάστηκε κι απολησμόνηκε πως ήτανε ώρα να πάει σε κάποιο μνημόσυνο που τον είχαν καλεσμένονε. Έτσι και τους ενορίτες του δυσαρέστησε, και το πιο σπουδαίο για παπά, έχασε τα λεφτά πούθελε πάρει, πράμα που κανένας παπα-Γιώργης δεν ταποφασίζει ναν το πάθει στα καλά καθούμενα!
Όσο για το  «που οι κινήσεις του ( των χωρικών μου, που ο κριτικός εδώ τους παρομοιάζει νευρόσπαστα δίχως ψυχή) κανονίζουνται μονάχα από τις καιρικές μεταβολές και το εορτολόγιο»,  θα ήθελα να μας δηλώσει του λόγου του τι του κανονίζει τις δικές του κινήσεις; Φορεί άραγε καλοκαιριάτικα ρούχα τώρα που ρίχνει χιόνι, βαριά πανωφόρια τον Αλωνάρη, ψωνίζει τις Κυριακάδες που τα μαγαζιά είναι κλειστά και παίζει ραμί την Μεγάλη Παρασκευή;
Όχι βέβαια! Δυστυχώς ούτε μπορούμε να κινηθούμε όπως θέλουμε, έστω κι αν προσαρμοστούμε και με τις καιρικές μεταβολές, γιατί η θέλησή μας και το κέφι μας κανονίζουνται κι από άλλους παράγοντες, που μας έχουνε υποχείριους, όπως ο τσιοπάνης τα πρόβατά του. Τελευταία, μακάρι να ήτανε σωστό και κείνο που λέει ο κ. Νυ Άλφας για την αλλαγή της ζωής του χωριού, για την απιστία προς την παράδοση και την βαθειά ψυχική ανησυχία για την αναζήτηση καινούργια μορφής ζωής.
Μα κατά δυστυχία οι χωριάτες είναι ακόμα σκλάβοι στην παράδοση. Όπως και παλιότερα, την εξαθλίωσή τους την αντιμετωπίζουνε μοιρολατρικά και ξεθυμένουνε με βλαστήμιες!
Και το ελάχιστο ποσοστό που δείχνει κάποια εξωτερική μεταβολή ψυχικά μένει ακόμα δουλικά υποταγμένο στην παράδοση και στους καταφερτζήδικους  υπολογισμούς.
Κ’ έπειτα εγώ έγραψα για τα περασμένα κι όχι για τα μελλούμενα  του Ελληνικού χωριού. Εκείνα που λέει για το Λαογραφικό Αρχείο και το Ιστορικό Λεξικό δεν τα πολυκατάλαβα.

Τι με ορμηνέβει να κάμω τα   ε ξ ή ν τ α   τόσα  τετράδια (πλέον τα 150 τυπογραφικά μεγάλου σχήματος) τις λαογραφικές σημειώσεις  που έχω ως τα τώρα;
Και να γράψω άλλες μελέτες σαν αφτή που έκρινε ή σαν τα Καρκατζέλια, τα χωριάτικά Πασκαλόγιρτα και τα ρέστα που έχω δημοσιέψει; Και έχει την ιδέα άραγε πως δεν φέρνει καμία ωφέλεια η εξέταση του χωριού;  Η φέρνει ωφέλεια μόνο αν την κάνει το Λαογραφικό Αρχείο και το Ιστορικό Λεξικό, που καθώς φαίνεται μου συσταίνει ο κ. Νυ Άλφας, χωρίς να ξέρει πως τούτοι οι επιστημονικοί οργανισμοί μπορεί να είναι καλοί και άγιοι, μα είναι οργανισμοί «απροσπέλαστοι» σαν τις σκουρκοφωλιές!

Α δε θέλουνε τα διευθυντικά  τους όργανα, δεν μπορεί κανένας να τους πλησιάσει. Για μένα είναι απάτητα σαν της Ωριάς το Κάστρο, με όλο που ο μακαρίτης  ο Πολίτης , μόλις διάβασε την μελέτη μου αφτή, τοιχοκόλησε δια της πρυτανείας  μια «επείγουσα»  πρόσκληση, θέλοντας να με βάλει στο Αρχείο, όπου νόμιζε πως θα ήτανε προτιμότερη κ’ επωφελέστερη για τη Λαογραφία η υπηρεσία μου.
Για κακή μου τύχη δεν τον άφηκε ο θάνατος Εκείνον. Οι διάδοχοί του και δυο τρείς Ακαδημαϊκοί, από τους οποίους εξαρτάται τώρα το αρχείο, ούτε δίνουν απάντηση στις αιτήσεις μου, ούτε και δείχνουν κανένα ενδιαφέρον για τον όγκο της αδημοσίευτης  εργασίας μου….
Τελειώνοντας, εξακολουθώ αδιόρθωτος και μετά την κριτική να νομίζω ότι ο κ. Νυ Άλφας μπορούσε να δει και κανένα προτέρημα στο βιβλίο μου – προ πάντων η μουσική της γλώσσας – και να μην τα βγάλει καταντίπ άχρειαστο.
Μα αφού έβαλε στραβή βάση, δε μπορούσε παρά να βγάλει στραβά πέρα όλο το χτίριο……**
                                                                                                   ΚΩΣΤΑΣ Π. ΜΑΡΙΝΗΣ
   **  Ο κ. Ν.Α. εκλεκτός συνεργάτης της  « Νέας Εστίας» Αντιπροσωπεύει την ειδική επιστήμη που έπρεπε να μιλήσει για το βιβλίο του κ. Μαρίνη. Από υποχρέωση σ’ άλλο μας εκλεκτό συνεργάτη, δημοσιεύουμε σήμερα και τη χαριτωμένη αυτή απάντησή του. Κι ακόμα πρέπει να πούμε κάτι που ξέρουμε και μεις: ότι τη λαογραφική μελέτη του κ. Μαρίνη όταν δημοσιευόταν στη « Νέα Εστία» οι αναγνώστες μας την παρακολουθούσαν με μεγάλη ευχαρίστηση.
 Ένας απ’ αυτούς , ο κ. Κούρτης αυθόρμητα το πιστοποίησε με το γράμμα του που δημοσιεύθυκε στο προηγούμενο – Σ.τ. Ν.Ε. 

   Για την αντιγραφή B GIRAKAS        

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου