ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ Π. ΜΑΡΙΝΗ

                           « Α ν τ ί λ α λ ο ι     α π΄      τ ο    χ ω ρ ι ό    μ α ς»

Η δημοσίευση έγινε στο περιοδικό  Ν.  ΕΣΤΙΑ στον τόμο ΣΤ σελ 1037-1038 το 1929.

Το βιβλίο του κ. Μαρίνη αποτελείται από μια σειρά μελετών λαογραφικού περιεχομένου που δημοσιεύτηκαν σε περασμένα τεύχη της  «Ν. Εστίας» και εκδίδονται τώρα όλες μαζί, διορθωμένες και συμπληρωμένες . Οι μελέτες αυτές είναι εμπνευσμένες απ’ την ζωή των χωρικών της Γορτυνίας κι έχουν γραφτεί στο γλωσσικό της ιδίωμα. Διαιρούνται στις τέσσερις εποχές του χρόνου, ώστε να δοθεί ευκαιρία να παρελάσουν μια – μια όλες οι αδρομερείς σκηνές της ζωής των χωρικών.

Υπόθεση φυσικά δεν υπάρχει, ούτε πλοκή, τα δε πρόσωπα που εμφανίζονται στη διήγηση είναι συμβολικά κι έχουν τεθεί σαν αντιπροσωπευτικοί τύποι για να υποβοηθήσουν τη διάταξη της λαογραφικής ύλης που θέλει να παρουσιάσει ο συγγραφέας. Η ύλη αυτή είναι πραγματικά αρκετά πλούσια κι ενδιαφέρουσα, και η διάταξή της έγινε με αγάπη και επιμέλεια, ώστε αν υποβάλλονταν σε χειρόγραφο στη Γλωσσική εταιρεία , χωρίς άλλο θα κρίνονταν άξια του πρώτου βραβείου.

Ο συγγραφέας όμως με το να την δημοσιέψει σε λογοτεχνικό περιοδικό που δεν απευθύνεται σε ειδικούς, και τώρα σε βιβλίο, φαίνεται ότι παρεξήγησε τον χαρακτήρα της εργασίας του.  Γι΄ αυτό θα μου επιτραπεί να τονίσω εδώ κάτι που έχει γενικότερη σημασία για τις εργασίες αυτού του είδους. Σήμερα και στην Ελλάδα ακόμα, η Λαογραφία και η Λεξικογραφία έχουν γίνει επιστήμες θετικές και μάλιστα έχουν αναχθή σε ειδικούς κρατικούς οργανισμούς, όπως το Ιστορικό Λεξικό και το Λαογραφικό Αρχείο, που δουλεύουν με ορισμένο σύστημα και επεξεργάζονται και συστηματοποιούν το υλικό που συγκομίζεται απ’ όλη την Ελλάδα. Τα δυο αυτά επιστημονικά κέντρα που θα ενδιαφερθούν για τα βιβλία του κ. Μαρίνη, θα ξεδιαλέξουν απ΄ αυτό μερικές ενδιαφέρουσες ιδιωματικές λέξεις ή μερικές άγνωστες λαϊκές  συνήθειες ( όπως λ.χ. εκείνο το περίεργο, τρισβάρβαρο έθιμο, να ξεραίνονται στον καπνό το έμβρυο που προέρχεται από αποβολή)  και θα αχρηστέψουν το βιβλίο κατόπιν.

Μήπως ο κ. Μ. έβγαλε το βιβλίο του γι΄αυτό το σκοπό; Ασφαλώς όχι. Η έκδοσή του αποβλέπει στην κυκλοφορία σε ευρύτερο λαϊκό κοινό. Αλλά το κοινό που διαβάζει βιβλία, για λόγους καθαρά ψυχολογικούς δε μπορεί να εντρυφήσει σε λαογραφικά αναγνώσματα, και κατά την γνώμη μου ούτε είναι ανάγκη να το κάμει.

Η  ησιόδεια απλότητα της εξωτερικής μορφής της ζωής των χωρικών, όπου εξακολουθεί να υφίσταται, δεν παρουσιάζει σήμερα τίποτα που να είναι άξιο – εκτός απ΄ τους επιστήμονες λαογράφους- να προκαλέσει το κοινό κάτι απ’ την επαρχία, έπρεπε να προσέξει στην εσωτερικότερη ζωή της που πάντοτε κλείνει θέματα βαθειά ανθρώπινα, τα οποία μπορούν να αντικατοπτριστούν  στην τέχνη ανάλογα με την δύναμη του λογοτέχνη, απ΄ το διήγημα έως την ηθογραφία, που αν και η τελευταία παραγίνηκε πια στην Ελλάδα, πάντα κλείνει κάποιον εσωτερικό παλμό. Ενώ έτσι που παρουσιάζονται, οι χωρικοί του κ. Μ. είναι νευρόσπαστα χωρίς ψυχή, που υποκύπτουν αδιαμαρτύρητα σε μια αμετάβλητη μορφή της ζωής και που οι κινήσεις τους κανονίζονται μονάχα απ’ τις καιρικές μεταβολές και το εορτολόγιο.

Ποιανού λοιπόν κοινού το ενδιαφέρον πρόκειται να ελκύσουν; Και κάτι ακόμα: Η ζωή του χωριού βρίσκεται σήμερα σε ένα μεταβατικό σταθμό.  Ο συγχρονισμός των πρωτογόνων μεθόδων παραγωγής με την διάδοση των επιστημονικών μέσων και η συχνή επαφή με τα μεγάλα εκπολιτιστικά κέντρα που υποβοηθείται απ’ την  εύκολη συγκοινωνία, εισάγουν καινά δαιμόνια στη ζωή των χωρικών, και δημιουργούν πρώτα την απιστία προς την παράδοση κι ύστερα μια βαθειά ψυχική ανησυχία για την αναζήτηση καινούργιας μορφής ζωής.  Αυτό το φαινόμενο είναι σήμερα εξαιρετικά αισθητό σ’ όσους το πρόσεξαν.

Αν ο κ. Μ. επρόσεχε στο σημείο αυτό και προσπαθούσε έστω και υπό την μορφή ρεπορτάζ να το διαπιστώσει στο βιβλίο του, θα παρουσίαζε κάτι ενδιαφέρον για κείνους τουλάχιστον που ενδιαφέρονται για το ξύπνημα και την πρόοδο της Ελληνικής υπαίθρου.

Δυστυχώς ούτε αυτό δεν φαίνεται πουθενά.  Ο κ. Μ.  απέβλεψε στα παλιά και καλά χρόνια, και φοβούμαι ότι προσέθεσε ένα βιβλίο στα πολλά εκείνα, που ούτε έχουν καμιά ιδεολογική αφετηρία και κατεύθυνση, ούτε υπηρετούν σε καμιά σκοπιμότητα,  ούτε καν εξυπηρετούν τα οικονομικά συμφέροντα των συγγραφέων του.

Για την αντιγραφή  B GIRAKAS

                                                                                                                Ν.   Α.

Συνεχίζεται με το  δεύτερο μέρος:

Απάντηση στην πιο πάνω  κριτική  από τον Κώστα Π  Μαρίνη με τίτλο

 « ΟΙ ΑΚΛΑΔΟΥΡΕΣ ΜΙΑΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ»